گرافیک محیطی به طراحی و ایجاد عناصر بصری در فضاهای عمومی و خصوصی اشاره دارد که به بهبود تجربه کاربری و جهت‌دهی به افراد کمک می‌کند.
این شاخه از گرافیک شامل طراحی تابلوها، نشانه‌گذاری، نمایشگاه‌ها، دیوارنگاری، و المان‌های گرافیکی در محیط‌های داخلی و خارجی است.
ویژگی ها و اهداف Environmental Graphic Design
راهنمایی و نشانه‌گذاری: یکی از مهم‌ترین وظایف گرافیک محیطی، راهنمایی افراد در فضاهای پیچیده مانند بیمارستان‌ها، مراکز خرید، فرودگاه‌ها و دانشگاه‌ها است.
این نشانه‌ها به افراد کمک می‌کنند تا به راحتی مسیر خود را پیدا کنند.
ایجاد هویت و فضای منحصر به فرد: طراحی گرافیک محیطی می‌تواند به ایجاد هویت بصری یک مکان کمک کند. استفاده از رنگ‌ها، اشکال و نمادها می‌تواند احساس خاصی را به فضا منتقل کند.
افزایش زیبایی و جذابیت: المان‌های گرافیکی می‌توانند به زیبایی و جذابیت یک محیط کمک کنند. طراحی‌های خلاقانه و هنرهای دیواری می‌توانند تجربه بصری را برای بازدیدکنندگان ارتقا دهند.
ارتباط با مخاطب: طراحی محیطی باید به‌گونه‌ای باشد که اطلاعات به راحتی قابل درک باشد و به مخاطبان کمک کند تا با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند. این ارتباط می‌تواند از طریق متن، نمادها و تصاویر صورت گیرد.
کاربرد ها
طراحی تابلوها و نشانه‌ها: برای هدایت و راهنمایی در فضاهای عمومی.
دکوراسیون داخلی: طراحی دیوارنگاری‌ها، پنل‌ها و سایر عناصر بصری در فضاهای داخلی.
نمایشگاه‌ها و رویدادها: طراحی فضای نمایشگاهی و المان‌های بصری برای جلب توجه.
توسعه برند: استفاده از گرافیک محیطی برای تبلیغ برند و هویت سازمانی در مکان‌های عمومی
به عنوان یک رشته طراحی، نقش کلیدی در بهبود ارتباطات بصری در فضاهای عمومی و خصوصی ایفا می‌کند.
مفهوم گرافیک محیطی
گرافیک محیطی به طور عمده بر روی طراحی نشانه‌ها، تابلوها، دیوارنگاری‌ها، و دیگر عناصر بصری تمرکز دارد که به کاربران کمک می‌کند به راحتی در یک فضای فیزیکی حرکت کنند و اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند. این طراحی‌ها معمولاً به نوعی مفهوم و یا هویت خاصی را منتقل می‌کنند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
نشانه‌گذاری و هدایت: بهبود جریان حرکت افراد در مکان‌های شلوغ از طریق تابلوها و نشانه‌های واضح و قابل درک.
محیط‌های نامشخص: استفاده از گرافیک برای ملود ساختن تجربه کاربران در فضاهای پیچیده‌ای مثل فرودگاه‌ها و بیمارستان‌ها.
عناصر گرافیک محیطی
نشانه‌ها و تابلوها: مهم‌ترین عناصر گرافیک محیطی شامل تابلوها، نشانه‌ها و دکمه‌های راهنما می‌شوند. این نشانه‌ها می‌توانند از متن، نماد و رنگ‌ها برای انتقال اطلاعات استفاده کنند.
طراحی دیواری: این شامل دیوارنگاری‌ها و طراحی‌های هنری بر روی دیوارها و دیگر سطوح است که می‌تواند موضوعات مختلفی از هنر تا اطلاعات فرهنگی را شامل شود.
پلان‌ها و نقشه‌ها: نقشه‌های راهنما و پلان‌های موقعیت مکانی که برای هدایت افراد به مکان‌های خاص استفاده می‌شوند.
اجزای بصری: شامل اشیا و المان‌هایی است که در محیط قرار می‌گیرند و از طریق طراحی به شکل قابل توجهی به فضا ارزش افزوده می‌دهند.
کاربرد ها
فضاهای تجاری: در فروشگاه‌ها و مراکز خرید برای راهنمایی مشتریان و ارتقاء تجربه خرید.
مراکز آموزشی: در دانشگاه‌ها و مدارس برای هدایت دانش‌آموزان و دانشجویان.
تاسیسات بهداشتی: در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها برای کاهش استرس و افزایش راحتی بیماران و بازدیدکنندگان.
رویدادها و نمایشگاه‌ها: طراحی فضاهای نمایشگاهی و دستگاه‌های بصری برای این گونه رویدادها.
محیط‌های عمومی: طراحی پارک‌ها و فضاهای شهری به منظور ایجاد جو دوست‌داشتنی و کاربرپسند.
فرایند طراحی
تحلیل فضا: بررسی فضا، نیازها و تقاضاهای کاربران.
تعریف هدف: مشخص کردن اهداف طراحی و نوع اطلاعاتی که باید منتقل شود.
ایده‌پردازی و طراحی: ایجاد ایده‌های خلاقانه و ترسیم نمونه‌های اولیه برای طراحی عناصر گرافیکی.
آزمایش و بررسی: تست ایده‌ها با کاربران واقعی و اعمال تغییرات بر اساس بازخورد.
اجرا: نهایی کردن طرح‌ها و پیاده‌سازی آنها در فضای واقعی.
ارزیابی و بهبود: بررسی تأثیرات و عملکرد گرافیک محیطی و اعمال تغییرات در صورت نیاز.
جامعهٔ طراحان گرافیک محیطی که در سال ۱۹۷۳ تأسیس شده و بیش از ۱۰۰۰ عضو را از سراسر جهان گرد هم آورده است، در وب‌سایت خود به سؤال «گرافیک دیزاین محیطی چیست؟» پاسخ می‌دهد. به‌گفته این انجمن، گرافیک دیزاین محیطی شامل گستره‌ای از رشته‌های طراحی می‌باشد که شامل طراحی گرافیک، معماری، طراحی داخلی، منظر، و طراحی صنعتی است. تمامی این رشته‌ها بر جنبه‌های بصری مسیریابی، اطلاعات، هویت ارتباطی و شکل‌دهی به مفهوم مکان تمرکز دارند و تجربیاتی را ایجاد می‌کنند که افراد را به محیط اطراف خود متصل می‌کند.
وجه تشابه و تفاوت با هنر های دیگر
برای بسیاری از علوم و هنرها مرزهای دقیق و مشخصی نیست. در این راستا،این موضوع دارای حد فاصل است، نه خط فاصل. بر اساس تعاریف گرافیک محیطی، این هنر (یا علم) به وضوح دارای حد فاصل است و نه تنها با بسیاری از موضوعات هنری دیگر مرز مشترک دارد، بلکه لبه‌های این مرزها بر هم پوشیده شده و به هم overlapping می‌کنند. در واقع، حوزه طراحی گرافیک محیطی به قدری گسترده است که به‌طور مستقیم تحت تأثیر وام‌های بسیاری از هنرها قرار دارد و با تکنولوژی‌های جدید پیوند خورده و از آنها بهره‌برداری می‌کند. از تلویزیون‌های مسطح بزرگ گرفته تا سیستم‌های نورپردازی که در آبشارهای مصنوعی به کار می‌رود، و همچنین جدیدترین دستگاه‌های چاپ و برش رنگی و لیزری، همگی در خدمت این هنر قرار دارند. عناوینی مانند نورپردازی، شناخت مواد و مصالح جدید و آشنایی با آخرین دستاوردها، همه در ارتقای کیفیت نهایی این طراحی‌ها نقش بسزایی دارند.
چالش ها و نظریه در عمل
در چند دهه گذشته، گرافیک دیزاین محیطی به سرعت از سایناژ و راهیابی به ساختن محیط، پیشرفت کرده و در مسیر تبدیل شدن به یک توانمندساز برای شهرهای هوشمند قرار دارد. به همین دلیل، در سال ۲۰۱۳ هیئت‌مدیره جامعه گرافیک دیزاینرهای محیطی به تغییر نام انجمن رأی داد تا به‌طور دقیق‌تری طبیعت گسترش‌یابنده ارتباطات در محیط ساخته‌شده را با گرافیک دیزاین تجربی منعکس کند. مشخص است که این حوزه به قدری وسیع و متشکل از عوامل و علل مختلف است که ارائه یک تعریف جامع از آن کار آسانی نیست. با این حال، با توجه به گستره و تنوع بالقوه طراحی گرافیک محیطی، محدود کردن موضوع ارزش چندانی ندارد. نیاز واقعی، ارائه تعاریفی است که موضوعات اصلی و مرکزی این حوزه را دربرگیرد، نه اینکه فقط حواشی و مرزهای آن را تعیین کند.
تاثیر گرافیک محیطی بر اماکن مذهبی
گرافیک محیطی در هر منطقه به عنوان یکی از عناصر کلیدی برای تحقق اهداف شهروندان و معرفی هویت شهری عمل می‌کند و نقش مهمی در تبلیغات شهری و دیوارنویسی‌ها ایفا می‌کند. بدون شک، طراحی‌های گرافیک محیطی هر جا که قرار گیرند تأثیرگذاری خود را خواهند داشت. نکته قابل توجه در این زمینه گرافیک محیطی است که بر دیواره‌های اماکن مذهبی (مانند مساجد و امامزاده‌ها) و اطراف آنها به چشم می‌خورد. در دنیای مدرن امروز، انسان‌ها می‌توانند برای معرفی مکان‌ها و فرهنگ، از هنرهای متعددی استفاده کنند که یکی از این هنرها گرافیک محیطی است. این هنر در ایجاد فضایی زیبا و چشم‌نواز برای همه کسانی که در شهری پر رفت و آمد مانند بندرعباس حضور دارند، نقش موثری ایفا می‌کند.
گرافیک محیطی ارتباط مستمر بین چیدمان شهری برقرار می‌کند و به ساماندهی و شکل‌گیری ارتباط معنادار بین فضاهای عمومی شهر کمک می‌کند. این هنر نیازمند درک عمیق از عواملی مانند اقتصاد شهری، اقتصاد سیاسی و نظریه‌های اجتماعی و فرهنگی است. برای زیباسازی هرچه بیشتر محیط شهری، شهرها به مولفه‌هایی مانند فضاهای بصری، مبلمان شهری، بهبود بستر حمل و نقل، فضای سبز و بسیاری موارد دیگر نیاز دارند که هر یک در زیبا کردن محیط زندگی شهری تأثیر گذارند. عناصر نور، رنگ و صدا نیز همواره فضایی دلنشین و محیطی آرام برای شهروندان ایجاد می‌کنند. با به‌کارگیری این عناصر و مولفه‌ها، گرافیک محیطی فضایی زیبا و آسوده برای زندگی فراهم می‌سازد. این گرافیک در بخش عمومی شهر شامل فضاهای پر رفت و آمد مانند پارک‌ها، بازارها، اماکن پربازدید، زیارتگاه‌ها و مساجد نیز می‌شود.
نتیجه گیری
گرافیک محیطی یک حوزه چندرشته‌ای است که نیاز به همکاری طراحان گرافیک، معماران، و تخصص‌های دیگر دارد تا تجربه کاربری بهتری را فراهم شود.
این نوع طراحی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا مستقیماً بر روی تجربه کلی کاربران و بازدیدکنندگان تاثیر دارد.
برای اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه شود.