بیشتر افراد هنوز هم با شنیدن واژه هوش مصنوعی به ربات ها فکر می کنند و تصور می کنند که منظور از هوش مصنوعی همان ربات های بی احساسی هستند که برای انجام راحت تر کارها طراحی شده‌اند و قرار است که آن ربات ها در آینده جای انسان ها را بگیرند. مسئول این نوع تفکر به احتمال زیاد فیلم های علمی و تخیلی است اما واقعیت با آنچه که تصور می شود متفاوت است.
هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی هوشی است که توسط ماشین ها ظهور پیدا می کند و به نحوی قابلیت تفکر دارد. البته این قابلیت تفکر با چیزی که ما به عنوان تفکر انسانی می‌شناسیم تا حد زیادی تفاوت دارد، اما در حقیقت سعی دارد تا از آن تقلید کند.
در زمان حال شاید آن را به آن شکلی که در فیلم ها می بینیم وجود نداشته باشد اما باز هم بسیاری از کارهایی که روزانه انجام می‌دهیم، مانند جستجوی اینترنت یا گشت و گذار در صفحات شبکه‌های اجتماعی و غیره، همه متاثر از هوش مصنوعی است و در حقیقت در این مواقع داریم از آن استفاده می‌کنیم.
اکثر تعاریف دانشمندان درباره هوش مصنوعی به این صورت است :
- مانند انسان فکر می‌کند
- منطقی فکر می‌کند
- مانند انسان عمل می‌کند
- منطقی عمل می‌کند
اما در کل هوش مصنوعی یا artificial intelligence شاخه ای از علوم رایانه است که هدف اصلی آن تولید ماشین‌های هوشمندی است که توانایی انجام وظایفی که نیازمند به هوش انسانی است را داشته باشد. این برنامه در حقیقت نوعی شبیه سازی هوش انسانی برای کامپیوتر است که منظور از آندر واقع ماشینی است که به گونه ای برنامه نویسی شده که همانند انسان فکر کند و توانایی تقلید از رفتار انسان را داشته باشد.
اهداف
یک علم میان رشته ای با چندین رویکرد است ، اما پیشرفت در یادگیری ماشین و یادگیری عمیق باعث ایجاد تغییر الگوی تقریباً در هر بخش از صنعت فناوری می شود.
هدف هوش مصنوعی در حقیقت بر سه پایه استوار است:
- یادگیری
- استدلال
- درک
تفاوت آن با برنامه نویسی
ما در برنامه نویسی ورودی‌های مشخصی داریم که با استفاده از دستورات شرطی مانند if و else میتوانیم معادلات را حل کنیم و به نتیجه‌ی دلخواه برسیم اما مسائلی که با هوش مصنوعی حل می‌شوند از تنوع ورودی زیادی بهرمند هستند به همین دلیل نمی‌توان با برنامه نویسی معمولی تمام جنبه‌ها را پوشش داد مثل یک سیستم تبدیل صدا به متن یا تشخیص چهره که داده‌های ورودی آنها بسیار متنوع هستند به همین دلیل مجبور به استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی برای انجام این کارها هستیم.
شاخه ها
این علم بسیار گسترده و پیچیده است که شاخه‌های متعددی دارد؛ شاخه های آن عبارتند از:
- رباتیک (Robotics)
- یادگیری ماشین (Machine Learning)
- شبکه عصبی (Neural Network)
- منطق فاری (Fuzzy Logic)
- پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing)
کاربردها
از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی استفاده در وسایل نقلیه خودگردان مثل پهپاد ها و اتومبیل‌های خودران و تشخیص‌های پزشکی، خلق آثار هنری ، انجام بازی‌های فکری، تعیین هویت تصاویر و تشخیص چهره و صداها، ذخیره انرژی، جستجوگرهای اینترنتی، تهیه قراردادها و پیش‌بینی آرای قضایی می‌شوند.
اقتصاد
یکی از مهم‌ترین کاربردهای این علم در زمینهٔ تجارت، اقتصاد و کلان داده است. برای مثال، با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان با ضریب خطای پایینی، تغییرات فصلی و بلندمدت در عرضه یا تقاضای محصولات مختلف را پیش‌بینی کرد. این موضوع می‌تواند به شدت در سیاست، اقتصاد کلان و کنترل عرضه و تقاضا مفید واقع شود.
شبکه های اجتماعی
در شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر یا اینستاگرام، برای تشخیص الگوهای رفتاری انسانی، جلوگیری از هرزنامه و انتشار محتوای مجرمانه و نیز شناسایی مخاطبان هدف برای تبلیغات، از هوش مصنوعی استفاده می‌شود.
همچنین، برخی از ربات‌های شبکهُ اجتماعی بر پایهٔ هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند تا در بالاترین سطوح رفتارهای انسانی را شبیه‌سازی نمایند.
علم پزشکی
رایج ترین نقش هوش مصنوعی در تنظیمات پزشکی، پشتیبانی تصمیم گیری بالینی و تجزیه و تحلیل تصویربرداری است. ابزارهای پشتیبانی تصمیم بالینی به ارائه‌دهندگان خدمات سلامت کمک می‌کنند تا با فراهم کردن دسترسی سریع به اطلاعات یا تحقیقات مرتبط با بیمار، درباره درمان‌ها، داروها، سلامت روان و سایر نیازهای بیمار تصمیم‌گیری کنند. در تصویربرداری پزشکی، ابزارهای هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل سی تی اسکن، اشعه ایکس، MRI و سایر تصاویر برای ضایعات یا سایر یافته‌هایی که رادیولوژیست انسانی ممکن است از دست بدهد، استفاده می‌شود.
خدمات حقوقی
کاربرد هوش مصنوعی در خدمات حقوقی به سرعت در حال افزایش است و سیستم‌های نوین مبتنی بر پردازش زبان طبیعی به تدریج در حال به عهده گرفتن بخشی از وظایف حقوق‌دانان هستند و همینطور نرم‌افزارهای مبتنی بر تکنولوژی هوش مصنوعی در حال حاضر امکان تهیه قراردادهای دقیق، تحلیل قراردادها و اسناد حقوقی موجود و پیش‌بینی آرای دادگاه‌ها را فراهم کرده‌اند.
چالش‌ها
چالش عمده ای که کسب و کارها در به کارگیری هوش مصنوعی با آن سر و کار دارند مربوط به افراد و نیروی انسانی، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز و یا ترجیحات و ترازهای تجاری می باشد. در ادامه هر کدام از این چالش‌ها را به طور مختصر بررسی می‌کنیم.
چالش‌های مربوط با داده‌ها و اطلاعات
هر سیستم هوش مصنوعی به اندازه داده‌هایی که به آن داده می‌شود عملکرد خوبی خواهد داشت در حقیقت داده عنصر اصلی مورد نیاز تمام راه حل‌هایی است که هوش مصنوعی قرار است پیش روی یک کسب و کار قرار دهد. برخی از مشکلات مربوط به داده عبارتند از:
• چگونگی کیفیت و کمیت داده ها
• برچسب داده ها
• قابل فهم و شرح بودن
• Case-specific بودن فرآیند آموزش
• جانب داری
• مقابله با خطاهای مدل ها
چالش‌های مربوط به افراد و نیروهای انسانی
دو مشکل عمده در رابطه با افراد و این علم این است که درکی از هوش مصنوعی در بین افراد غیر متخصص و کارمندان یک شرکت است و دیگری کمبود متخصصان در حوزه هر کسب و کار می باشد. به کارگیری آن در یک کسب و کار تا حد زیادی نیاز به مدیریتی آشنا با آن تکنولوژی دارد. متاسفانه هنوز بسیاری از افراد به صورت یک افسانه نگاه می‌کنند و انتظارات غیر علمی و تا حدی تخیلی از آن دارند و نمی‌دانند که این تکنولوژی چه تحولی را می‌تواند در کسب و کار آنها ایجاد کند.
سخن آخر:
ما احتمالا به این زودی‌ها به تکنولوژی انسان‌گونه به سبک فیلم‌های هالیوودی دست نخواهیم یافت. البته این به این معنی نیست که تکنولوژی فعلی نمی‌تواند تاثیرات اجتماعی منفی به‌دنبال داشته باشد. امیدوارم آشنایی با مفاهیم اولیه‌ی هوش مصنوعی در الو سی ام اس به شما کمکی کرده باشد.